Uyanga Sambuu

Thursday, June 28, 2001

Эрдэнэт хотод зорчсон тэмдэглэл

Түрүүч нэг, хоёрдугаар хэсэг
Ингээд л 2001 зургаадугаар сарын 27-ны өдрийн орой Pantleg ажлын хэсэг бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ (Bo Goransson, Merlita Opena, Ricardo Varela, Joseph Loyola, Senthil Kumaran, Poline Bala, Roger Harris, Б.Наранцэцэг агсан, С.Уянга) НҮБ-ын ажилтан Margreet van Dooderwaard, ИнфоКон компанийн ажилтан Д.Төмөрпүрэв, Интернэт ба Мэдээлэл төвийн ажилтан, НҮБ-ын сайн дурын ажилтан Mark Heard нарын хамт арван хоёулаа Эрдэнэт хотыг галт тэргээр зорилоо. Галт тэргэнд “хуралдаж явсаар” өглөө 08.30 цагт Эрдэнэт хотод ирлээ. Биднийг Эрдэнэт үйлдвэрийн Технологийн автоматжуулалт ба тооцоолон бодох техникийн цехийн дарга Т.Ринчинжүгдэр тосч, Сэлэнгэ зочид буудалд буулгалаа. Хөнгөн хооллоод ОНЭТ төвөөс ажлаа эхэллээ.

ОНЭТ төвд
ОНЭТ төв нь 6 компьютертэй. Үүний 5 нь үйлчилгээнд ашиглагддаг. Тус төв нь Интернэт, и-мэйлийн үйлчилгээ, сургалтаас гадна Интернэтийн үйлчилгээ үзүүлдэг байгууллага (ISP). Тус төв нь компьютерийн анхан шатны болоод Интернэтийн сургалтыг сард 3 удаа зохион байгуулж, төгсөгчдөд Гэгээрлийн яамны зөвшөөрөлтэй сертификат олгодог. Суралцагсдын хувьд сургалтанд хамрагдах хугацаандаа Интернэтийг үнэгүй ашиглах боломжтой аж. Орон тооны хоёр ажилтантай. Интернэт ашиглах нэг цагийн үнэ нь 900 төгрөг. Үйлчлүүлэгчдэд Интернэтээс мэдээлэл хайж өгөх үйлчилгээг үзүүлдэг юм байна. Төвийнхөө үйлчилгээний талаар тус төвийн захирал Р.Гэрэлчимэг “Манай төвөөр Эрдэнэт үйлдвэр, ТИС-ийн харъяа Технологийн дээд сургууль, I, IV дунд сургууль, өнчин хүүхдийн Энэрэл төв зэрэг байгууллагууд үйлчлүүлдэг. Одоогоор 20 гаруй хэрэглэгчид гэрээсээ dial-up холболтоор холбогддогв Бид Интернэтийн утасны үйлчилгээг нэвтрүүлэхээр бэлтгэлээ хангаад байна” гэж ярилаа.

Эрдэнэт үйлдвэрийн талаар товчхон
Эрдэнэт хот, эрдэнэтчүүдийн амьдрал Эрдэнэт үйлдвэр, Эрдэнэтийн овооноос шууд хамааралтай учраас Эрдэнэт хотыг энэхүү үйлдвэр, Эрдэнэтийн овооноос салган үзэх нь утгагүй юм. Эрдэнэтийн овоо нь Орхон Сэлэнгийн хөндийд уртрагийн 49 градус 01 цаг 02 минут, өргөрөгийн 104 градус 01 цаг 02 минутын солбилцолд, засаг захиргааны байршлын хувьд манай улсын төвийн бүсийн хойд хэсэгт Орхон аймгийн нутаг дэвсгэрт орших бөгөөд далайн төвшнөөс 1606 метр өргөгдсөн уул юм. Эрдэнэт үйлдвэр нь 1973 оны арваннэгдүгээр сард хоёр улсын хамтын хэлэлцээрээр байгуулагдсан. Уулыг баяжуулах Эрдэнэт үйлдвэр нь 22 дахь жилдээ ажиллаж байгаа бөгөөд жилдээ 24 сая тонн хүдэр боловсруулах хүчин чадалтай, орчин үеийн техник тоног төхөөрөмжөөр бүрэн тоноглогдсон үйлдвэр юм. Өдгөө хайлуулах үйлдвэрийн асуудал тавигдаж байгаа ажээ.

Эрдэнэт үйлдвэрт
12 цагаас бид уулын баяжуулах Эрдэнэт үйлдвэрийг зорилоо. Үйлдвэрийн захиргааны хаалгаар ороход хаягаас нь эхлээд л нэг л “орос уур амьсгал” мэдрэгдэж байлаа. Биднийг Эрдэнэт үйлдвэрийн үйлдвэрлэл эрхэлсэн орлогч захирал З.Ганбаатар хүлээн авч уулзлаа. Тэрээр үйлдвэрийнхээ талаар товч танилцуулаад Pantleg ажлын хэсгийнхний сонирхсон асуултанд хариуллаа. Эрдэнэт үйлдвэрээс Эрдэнэт хотын нийгмийн асуудалд хэрхэн ханддаг талаар бидний тавьсан асуултанд З.Ганбаатар захирал “Эрдэнэт хот бол улсаас татаас авдаггүй цорын ганц хот. Манай үйлдвэрийг Орхон аймгийг давхар авч явдаг гэж үзэж болно. Иймд аймгийн болоод хотын нийгмийн асуудалд гүйцэтгэх үүрэг асар их. Жишээлбэл, энэ онд гэхэд л 1300 хүүхдийн багтаамжтай дунд сургуулийг засгийн газрын ямар ч оролцоогүйгээр нийтэд зориулж ашиглалтанд оруулна. Шинэ сургуулийн хувьд орчин үеийн 30 компьютертэй хичээлийн лаборатори байгуулж байгаа. Ер нь манай үйлдвэрийн харъяа 10 гаруй сургууль, цэцэрлэг байдаг бөгөөд үүнд зөвхөн манай үйлдвэрийн ажилчдын бус нийт хотын оршин суугчдын хүүхэд суралцдаг. Эдгээр сургууль, цэцэрлэгийн бүх зардлыг үйлдвэр бүрэн даадаг төдийгүй үйлдвэрийнхээ нэг компьютерийг сольсон ч түүнийгээ сургуульд шилжүүлдэг” гэж ярилаа. Эрдэнэт үйлдвэрт үдийн зоог барьсны дараа Ганбаатар захирал бидэнд үйлдвэрээ танилцууллаа. Телевизийн дэлгэцнээс хальт харж, сонины хуудаснаас энэхүү аварга том үйлдвэрийн талаар хов жив голдуухан мэдээллийг хааяа гарчиглаж байсан миний бие Эрдэнэт үйлдвэрийг гайхан шагширч явлаа. Үнэхээр том, аварга үйлдвэр гэдгийг өөрийн нүдээр үзэж, бахархах сэтгэл төрж байлаа. Хэдийгээр тус үйлдвэр 6500 гаруй ажиллагсадтай гэсэн хэдий ч бужигнаад байгаа олон хүнийг олж харсангүй. Орчин үеийн өндөр хүчин чадалтай тоног төхөөрөмж, технологийг энд л харж болно. Үйлдвэр дунд шилэн хоргонд буй терминал дэлгэц нь боловсруулалтын явцыг харуулж байлаа. Харин үйлдвэр дотор оросоор бичсэн уриа лоозонгууд их өвөрмөц санагдаж байсан шүү. Эрдэнэт үйлдвэр болоод тус үйлдвэрийн автоматжуулалтын талаар Технологийн автоматжуулалт ба тооцоолон бодох техникийн цехийн дарга Т.Ринчинжүгдэртэй хийсэн ярилцлагыг уншина уу.

Интернэтийн мэдээллийн төвөөр дахин зочлохуй
Эрдэнэт үйлдвэрээс гараад ОНЭТ төвд дахин ирж, үйлчлүүлэгчидтэй уулзаж ярилцлаа. Энэ боломжийг ашиглаад бид ч захиагаа шалгаж амжив. Ингээд өдрийн 15 цагт IV дунд сургуулийг зорилоо.

Орхон аймгийн 10 жилийн IV дунд сургуульд
Тус сургууль нь 1980 онд байгуулагдсан, 2 бага сургууль, нэг дунд сургууль, нэг ахлах сургуультай цогцолбор сургууль юм. Ахлах сургууль нь 2100 сурагчтай, хими, физик зэрэг гол гол хичээлүүдийн лабораториудтай. Бид тус цогцолбор сургуулийн захирал Г.Гүнчинсүрэнтэй уулзлаа. Дашрамд сонирхуулахад тус сургууль нь дөрвөн жилийн өмнө Канадын олон улсын хөгжлийн төв, ДатаКом компанийн санхүүжилтээр Интернэт ба Мэдээлэл төв Гэгээрлийн яамтай хамтран хэрэгжүүлсэн “Сансрын холбооны сүлжээгээр мэдээлэл түгээх технологийг ашиглан дунд сургуулиудыг Интернэтэд холбох, Мэдээллийн төв байгуулах” төслийн хүрээнд хөдөөгийн сургуулиудаас Интернэтэд холбогдсон анхны сургууль юм. Төслийн хүрээнд хоёр багшийг сургалтанд хамруулж, улмаар эдгээр багш нар аймагтаа сургалт зохион байгуулснаар Интернэтийг ашиглаж эхэлсэн байна. Тус сургууль компьютерийн лабораторигүй учраас I сургуулийн лабораторийг ашигладаг байна. Өдөөг тус сургууль нь 5 компьютертэйгээс нэг нь Интернэтэд холбогдсон юм байна. Нэг компьютерийг хэрхэн ашигладаг талаа бидний тавьсан асуултанд Г.Гүнчинсүрэн захирал “Бид энэ компьютерээ тодорхой хуваарийн дагуу ашигладаг. Өөрөөр хэлбэл, заах аргын нэгдлээрээ ажилладаг. Гэвч сүүлийн үед төлбөрийн асуудал дээр хүндрэлтэй байна. Иймд энэ жилээс төсөвт тусгахаар мөрийн хөтөлбөрт оруулаад байгаа” гэж ярилаа. Дашрамд сонирхуулахад нөгөө л хөрөнгө мөнгөний гачаал, төлбөрийн асуудлаас болж, тус сургуулийн сурагч Ж.Мөнх-Ялалт, Ц.Мөнхсайхан, Ж.Амгалан, Л.Хаш-Эрдэнэ нар олон улсын хэрэглээний эдийн засгийн онлайн уралдааны сүүлчийн даваанд оролцож чадаагүй харамсалтай явдал болсон байна. Уг нь тус баг 900 багаас шалгарч, Канадын багийн дараа хоёрдугаар байрт явж байжээ.

Улаанбаатар хотын зүг
Ингээд л бидний явах цаг ч боллоо. Эрдэнэт хотоос хөдлөхөд бороо шивэрч байлаа. Галт тэргэнд хөдөө орон нутагт мэдээлэл холбооны технологийг хөгжүүлэх тухай халуун яриа хөвөрсөөр... Чухамхүү энэ асуудал бол бидний хэдэн өдрийн туршид дуусдаггүй, бас тэгээд залхдаггүй “халуун сэдэв” байсан билээ. Ийнхүү “богц дүүрэн“ мэдээлэл, туршлага, санаа өвөрлөцгөөн Улаанбаатар хотыг зорилоо.

Биднийг Эрдэнэт хотод ажиллахад гүн туслалцаа үзүүлсэн, хамтран ажилласан ОНЭТ төв, Эрдэнэт үйлдвэрийн захиргаа, IV сургуулийн захиргаа болон нийт багш, сурагчиддаа гүн талархал илэрхийлье.

0 Comments:

Post a Comment

<< Home